چگونگي برخورد با شخص حساس و زود رنج

ابتدا به خاطر اعتمادي كه به اين مجموعه داشته ايد و مسأله خود را با ما در ميان گذاشته ايد از شما تشكر مي كنيم و اميدواريم راهنماي خوبي براي اين مسأله باشيم.
پرسشگر گرامي، در اهميت برقراري ارتباط سالم در محيط هاي شغلي، دوستانه، فاميلي و ... همين بس كه انسان هايي كه ارتباطات سالم و درستي با ديگران دارند، استرس كمتري را تجربه كرده و شادتر هستند. در اين مكاتبه درباره زودرنجي ، مطالبي را به صورت مفصل خدمت شما ارائه مي دهيم كه با عمل به راهكارهايي كه خدمتتان ارائه مي دهيم، مطمئن باشيد كه پس از مدتي مي توان اين مسأله را حل كرد. خوب است اين نكته را هم بدانيد ، ريشه ژنتيكي براي اين ويژگي عنوان نشده و بيشتر وابسته به تربيت و يادگيري است.
زودرنجي، حاصل اعتماد به نفس پايين، شناخت ناقص يا غلط از ويژگي‌هاي خود و ادراك ناكارآمد از رفتار ديگران است. كساني كه شناخت كافي از خود (ويژگي‌ها، نيازها، امكانات و محدوديت‌ها) ندارند، به جاي سرمايه گذاري شناختي بر روي خود، بر ديگران سرمايه‌گذاري رواني مي‌كنند؛ به همين سبب است كه هيجان ايشان نيز كاملا تابع رفتار ديگران و بازخوردهاي ديگران از رفتارهاي ايشان است. يك احساس گناه دائمي باعث مي‌شود انتقال نادرستي از معناي رفتاري و گفتاري ديگران در ايشان شكل بگيرد كه انرژي رواني آنها را به شدت مصروف خود خواهد نمود. لذا تمام تلاش ما در برخود با اين افراد، تقويت اعتماد به نفس، شناساندن نقاط مثبت آنها به خودشان و تنظيم سيستم اداركي آنها خواهد بود.
براي حل زودرنجي نياز به كمي صبر و تحمل و انجام راهكارهاي عملي و تمرين و ممارست است تا بتوان به راحتي بر اين مسأله فائق آمد. شناخت مشكل، اقرار به وجود آن و تصميم بر انتخاب راه حل مناسب براي آن، نيمي از راه براي حل مشكل است.

اما، در برخورد با اينگونه افراد چه بايد كرد ؟
1- بايد به فرد مورد نظر بفهمانيد كه نبايد فكر كند دچار مشكل است . تنها او نيست كه با اين مسأله روبرو ست،افراد ديگر هم تا حدودي اين حالت را تجربه كرده‌اند. آن چه خطرناك است و جاي نگراني دارد، باقي ماندن در اين حالت است.
2- او بايد بداند «زودرنجي» قابل كنترل است؛ بخشي از آن بر اثر بالا رفتن سن و كسب تجربه و پختگي بيشتر، و بخشي ديگر نيز بر اثر مراقبت‌هاي ويژه، كمتر مي گردد. به طور طبيعي بايد به گونه‌اي برنامه ريزي نماييد كه حالت زودرنجي پس از مدت زمان كوتاهي در او خاموش شود و گرنه ممكن است در دراز مدت، مشكلات بسياري را به دنبال داشته باشد،‌ كه از جمله آنها اعتماد به نفس ضعيف، افسردگي، يأس و نااميدي و... مي‌باشد.
3- كاهش انتظارات از ديگران؛ عزّت و سربلندى انسان در گرو عدم درخواست‏هاى مكرّر از ديگران است. تا مى‏تواند به خود متكى باشد و به آنچه هست و دارد، اكتفا كند.
4- اعتماد به نفس و داشتن روحيه خودباوري، بخشي از عوامل موفقيّت او محسوب مي‌شود؛ لذا سعي كنيد اعتماد به نفس او را تقويت كنيد ( مثلا شرايطي فراهم كنيد تا خودش را باور كند، استعدادهايش را هر چه بيشتر بشناسد، كمك كنيد تا خود را مثبت ارزيابي كند، شكست ها و گذشته هاي ناموفق را فراموش كند، با كسي او را مقايسه نكنيد و ... شما مي توانيد به او نكات مثبت شخصيتي‌اش را ياداوري كنيد و به او كمك كنيد تا به درك درستي از خود برسد).
5- بينش مثبت نسبت به ديگران؛ ممكن است علّت رنجش او از ديگران اين باشد كه نسبت به آنها ديد منفي داشته و فكر مي كند همه مخالف اوهستند واو را دوست ندارند، اين تصور باعث مي‌شود كه بدون دليل از ديگران برنجد. سعي كنيد نگرش او را نسبت به ديگران تغيير دهيد طوريكه بپذيرد همه او را دوست دارند و اگر هم در مواردي به او تذكر مي‌دهند يا سخت مي‌گيرند،‌ از آن جهت است كه او براي آ‌ن‌ها مهم هست و همه نگران حال او هستند و از باب دلسوزي به او تذكر مي‌دهند.
6- او را متوجه پيامدهاي منفي حالت حساسيت و رنجش از ديگران كنيد؛ از او سؤال كنيد كه با حساسيت و رنجش از ديگران چه چيزي نصيبش مي شود؟ آيا به اين فكر كرده كه آدم عاقل هيچ گاه در زندگي كار بيهوده انجام نمي دهد؟ اكنون درباره اين حساسيت و رنجش بايد فكر كند ببيند چه چيزي به او مي دهد. آيا اين، غير از افسردگي و ضعف اعصاب و سرخوردگي چيزي براي او داشته است؟! آيا عاقلانه است كه اجازه ورود چنين حسي را به خود بدهد؟ به او يادآوري كنيد كه توانمندي هاي زيادي دارد و حتما مي تواند با اراده قوي جلوي ورود اين حس به وجودش را بگيرد و به ان ورود ممنوع بگويد.امتحان كند؛ ضرري ندارد.
7- در گفتگوهاي دوستانه شركت كرده و با ذكر لطيفه هايي زيبا وخنده دار جمع دوستان را رونق بيشتري ببخشد. سعي كند هميشه شاد و خندان باشد.
8- از سوء ظن به ديگران اجتناب كند. رفتار ديگران را حمل بر صحت كند و تفسير بدبينانه از رفتار ديگران نسبت به خود نكند.
9- خود را تافته جدابافته نداند، سعي كند با ديگران بيشتر معاشرت داشته باشد.
10- اشتباهات ديگران را بپذيرد و خطاهاي آنها را عفو كند و همه رفتارهاي ديگران را تعمدي عليه خود تفسير نكند، بلكه با خود بگويد همان طور كه من گاهي اوقات اشتباه مي كنم و بدون عمد رفتار نابجايي ممكن است انجام دهم، ديگران نيز ممكن است چنين رفتارهايي را مرتكب شوند.
11- شخصيت خود را يك شيشه بلورين و شكستني فرض نكند كه با كوچكترين ضربه آسيب پذير شود.
12- واقع بين باشد، يعني پذيرش واقعيت ها و نگاه واقع بينانه به حوادث و افراد.
13- زياد صلوات بفرستد. ذكر صلوات و استمرار آن در كاهش تنش هاي روحي و خوش خلقي مؤثر است.
14- اجتناب از منفي بافي و افكار منفي.
15- مثبت نگري در زندگي و مرور جنبه هاي مثبت زندگي و موفقيت هايي كه علير غم مشكلات، تا به حال داشته است.
16- اجتناب از تنهايي و بيكاري.
17- شركت در مجالس دعا و ساير مجالس مذهبي.
18- به رفتارها و حالاتى كه از افراد سر مى‏زند و او را عصبانى مى‏كند، بى‏توجه باشد. براى مثال اگر كسى با حرف ناروا او را بر مى‏افروزد، از شنيدن و گوش سپردن به سخنان وى بپرهيزد و يا محيط را ترك كند. به گفته‏هاى او توجه نكرده و آنها را در ذهن خود مرور نكند. نسبت به ديگر اعمال فيزيكى و رفتارهاى پرخاشگرانه و تحريك كننده نيز همين طور واكنش نشان دهد و راه بى‏توجهى و سهل‏گيرى را پيش گيرد.
19- يك نفر محرم اسرار براى خود برگزيند. اين رابطه نزديك و صميمانه، بايد به گونه‏اى باشد كه بتوان در مورد موضوعات مختلف با او درد دل كرد و حتى بدون اينكه احساس كند وقت او را تلف كرده‏ ، به او تلفن بزند و موضوع را با وى در ميان گذارد. در اين صورت است كه با پديد آمدن هرگونه مشكل جسمى يا روانى، مى‏توان با تكيه كردن به او و بيان مشكل خود، احساس آرامش كرده و پشتوانه روانى براي خود داشت.
20- شوخ طبع باشد و احساسات منفى و تندش را نسبت به ديگران با تمرين به احساسات مثبت تبديل كند. البته نبايد شوخ طبعى حالت تهاجمى به خود گيرد و از طريق شوخى و خنديدن به شكست‏هاى ديگران، به گونه‏ پرخاشگرى بروز داده شود و با شوخى‏هاى آزار دهنده و متلك‏هاى غيراخلاقى يا ضد اخلاقى به انتقام جويى از ديگران پرداخت.
21- سعي كنيد كتبي كه در زمينه ارتباط مؤثر وجود دارد براي ايشان تهيه كنيد تا بتوانند اطلاعات خود را در زمينه آداب معاشرت و توانايى برقرارى روابط مناسب و اسلامى را در خود افزايش دهند.

توجه داشته باشيد تا زمين نخوريم، راه رفتن نمى‏آموزيم. بنابراين به او يادآوري كنيد كه از خنده هاي ديگران هرگز نهراسد. اگر به او خنديدند، او نيز مانند آنان بخندد و اعتماد به نفس خود را از دست ندهد و از خود نقطه ضعف نشان ندهد؛ در اين صورت عظمت شخصيت او بر ديگران آشكارتر خواهد شد و برايش احترام بيشتري قائل خواهند بود.
در پايان بايد يادآور شد، اين مقصود اندك اندك به دست مى‏آيد؛ نه با چند جلسه تمرين و خواندن چند جلد كتاب. اجراى پيوسته دستورالعمل‏ها، تكنيك‏ها و رفتارها، لازمه رسيدن به اين هدف است.

پرسشگر محترم؛ در عبور از ناملايمات و مشكلات زندگي، ما را همراه دلسوز خود بدانيد. منتظر مكاتبات بعدي شما هستيم.

نويسنده : زهرا محمدی